St. Teunis
Van het vriendje van een van mijn kleinkinderen kreeg ik het boek, Eetbare Wilde Planten, 200 soorten, herkennen en gebruiken, oorspronkelijk Duits 2007, vertaald in het Ned.in 2014, (Schildpad boeken). Een prachtige uitgave en van de 200 beschreven soorten groeit een grote hoeveelheid in onze Wildeplantentuin. Wij zijn vaak bezig met het verwijderen van een aantal en altijd wel met een “’t is nog zunt” (zonde)gevoel en al helemaal als je dan zo´n boek ìn duikt!
Zo ook de beschreven Teunisbloem die zich in onze tuin goed thuis voelt en niet is te temmen. Geen perk waar die niet in voorkomt. Van Albert van Otten weet ik nog dat we de uitgebloeide planten moesten laten staan omdat veel vogels dol zijn op de zaden.
Lees ik in mijn nieuwe boekje en na snuffelen in enkele andere, wel wat meer nuttigs over deze ‘lichtgevende’ bloem.
Naam en herkomst
De Middelste Teunisbloem, (Oenothera Biennis) maakt deel uit van de Teunisbloemfamilie met zo’n 125 soorten. De Teunisbloem komt oorspronkelijk uit Zuid- en Noord Amerika en is in de zeventiende eeuw als groente naar Europa gebracht. De plant is tweejarig en winterhard.
De naam is afgeleid van Oinos: wijn, naar de wijngeur van de wortel en Thera: wild dier.
Theophrastus (371-287 v. Christus) duidde de plant als: “Die, met wijn genoten, mensen vrolijk, en dieren mak maakte”. Men mengde de wortels door het voer, om wilde dieren te temmen. Wat de mensen vrolijk maakte zal de wijn wel zijn geweest vermoed ik.De Teunisbloem is bekend onder vele andere namen, zoals b.v. Patrijskruid, jagers voerden ze (ook nu nog in de duinstreken) aan patrijzen en fazanten.
Ze heeft namen als Nachtbloem, Nachtschone of Nachtlelie, omdat de sterk geurende, heldergele bloem pas in de schemer open gaat en slechts één nacht bloeit. Daar maken de nachtvlinders dan dankbaar gebruik van.
In de keuken
De hele bloem is eetbaar. De jonge wortels kun je rauw eten de smaak zou op schorseneren lijken. Ik heb ze geproefd. Ze plakte wel als een schorseneer, maar de smaak vond ik radijsachtig, lekker geraspt door een salade, of in ovenschotels. Bladeren kun je eten van april tot juni als salade of als spinazie. De jonge stengels eet je geschild, rauw of roerbakken. Ook de bloemen zijn eetbaar en decoratief. De rijpe zaden kan je, zoals sesamzaad, verwerken in koekjes.
Heilzaam
De plant is bekend in medische en cosmetische industrie, vooral de teunisbloemolie is heilzaam bij hoge bloeddruk en premenstrueel syndroom, en ontstekingsremmend. Ze is verkrijgbaar in capsules. Een siroop van bloemen en bladeren zou werken bij kinkhoest en astma.
Heiligen
En er is natuurlijk ook weer een heilige aan deze veelzijdige bloem verbonden. De naam Teunis zou namelijk afgeleid zijn van de Heilige Anthonius. Ergens vernoemd men de Heilige Anthonius Abt Heiligendag op 17 januari, vaak afgebeeld met een varken (een getemd wild zwijn??). Anthonius is de patroonheilige van dieren en slagers.
De plant is ook verbonden aan de Heilige Anthonius van Padua, patroonheilige van verloren voorwerpen. Op 13 juni, zijn heiligendag, staat de Teunisbloem in volle bloei.
We zijn weer iets wijzer dus: de Teunisbloem op het menu en in de medicijnkast en niet vergeten: Anthonius van Padua voor als je weer eens iets niet kan vinden.
Leen Verhoeven, augustus 2017
Teunisbloem
